2012 Uluslararası İlişkiler mezunumuz Onur Gürkan yeni çıkan fotoğraf kitabı Tatil hakkında Mezunlar Derneği yönetim kurulu üyesi Aslı Yantra’11 ile konuştu.

Merhaba Onur, Seninle en son konuştuğumuzda bir fotoğraf kitabı üzerinde çalışıyordun. Kitap hakkında biraz bilgi verebilir misin?

Selam Aslı, Öncelikle bu söyleşi için teşekkür etmek isterim. Evet, aslında bu kitap beş yıllık bir çalışma; araştırma kısmı, fotoğraf çekimleri, kitabın tasarım ve içinde yer alacak söyleşinin oluşumu, baskı süreci, tanıtım öncesi çalışmaları ve yapılan onlarca görüşmeler derken, hayal ettiğimden çok daha uzun sürdüğünü ancak çok daha iyi bir yere vardığını söyleyebilirim.

Tatil, fiziksel olarak bulunan yerden farklı bir yere gidilen zaman diliminden ziyade, bir nevi duygularımın, belleğimin ve hayatımın farklı bir yere varması olarak nitelendirilebilir. Kitap, üç farklı tatilden oluşuyor. İlk tatil, dedemin vefatının ardından onun yokluğu ve onun bu fiziksel yok oluşunu, benim çocuksu bir naiflik ile algılayışım. İkinci tatil, babaannemin, dedemin vefatından sonra başlayan demans hastalığı ile çıkmış olduğu yolculuk; üçüncüsü ise, benim gerek kendi yaşadığım gerek kulak dolgunluğu ile hatırladığım, arşiv fotoğraflarından oluşan tatil.

Kitabın görsel dilinin detaylarını açıklar mısın? Nasıl bir etki bırakıyor deneyimleyicide? Tasarımın bundaki katkısı ne? Ayrıca, kitapta farklı kâğıt tipleri kullandığın dikkatimi çekti. Bu kâğıtları nasıl seçtin ve nasıl bir amaca hizmet ediyorlar?

Tatil, ne kadar bütün olarak bir görsel anlatım diline sahip olsa da, kitabın içindeki her kısmın farklı bir görsel hikaye anlatım biçimi var, bunlar epeyce uzun bir sohbetin konusu. Ama örnek vermek gerekirse, benim için de her zaman çok etkileyici olan Duane Michals’in sıralı hikaye anlatım tekniğinden esinlenilen bir kısım babaannemin kısmı, bu söyleşi okuyucularının, özellikle Duane Michals’in “Grandpa Goes to Heaven” isimli eserine bakmasını öneririm. Ancak bütün olarak kitaptan bahsetmek gerekirse, duygusal yükünün aksine hafif, okuyucu ile etkileşime giren, sadece fotoğraflarla değil, tasarım anlamında da her bakıldığında farklı özelliklerinin fark etmesini sağlayacak bir yapı mevcut.

Tasarım hakkında detaylara girmeden evvel, üniversitemizde de dersler veren Çağla Turgul’un büyük destekleri olduğunu belirtmek isterim, neredeyse son bir yılın tamamında tasarımı yaratma ve uygulama süresince beraberdik.

Kitap ilk başta, olayların oluş kronolojisine göre kurgulanmıştı. Zaman ilerledikçe, hikayenin tam anlamıyla anlaşılmadığını hissetmeye başladım ve hikayeyi farklı şekilde de anlatabileceğimi fark ettim. Mevcut halde kitap, olayların oluş sıralamasına değil, benim Tatil’i yaşadığım şekliyle kitap haline geldi.

Format, hem dedemin arşivleme metodu olan dosyalama biçimine gönderme hem de aile albümü hissiyatında, kolayca bir şeylerin eklenip çıkabilmesi ve hatta yer değiştirebilmesi amacıyla tercih edildi. Böylece, sadece hikaye ve fotoğraflar ile herkesin kendisine uyarlayabileceği bir yapıya ek olarak, fiziksel olarak da okuyucunun kitap ile etkileşime girebilmesi mümkün oldu. Ayrıca, bahsettiğin gibi, kitapta farklı kağıt tipleri mevcut. Fotoğrafları, sadece benim çektiklerim, arşiv ve söyleşi kısmı olarak ayrıştırmak için değil; kağıda dokunulduğu zamanki hisleri de farklılaştırmak ve duygusal yoğunluğu bir nebze olsun hafifletmek için böyle bir tercih yapıldı. Kitapta, bahsettiğim gibi çokça farklı hikaye anlatım ve tasarım detayı mevcut.

Tatil çok bireysel temellere/hislere dayanan bir öykü/eser, bunu kitleler ile paylaşmaya seni iten fotoğraf kitabı medyumunu kullanarak anlatmaya değer gördüğün tarafları nelerdir?

Bahsettiğin gibi, çok bireysel hislere dayanan bir çalışma Tatil, bu sebeple de sadece benim değil, herkesin kendi belleği ile bir serüvene çıkabileceğine inanıyorum kitap ile beraber. Özellikle, farklı yaş kategorilerinden okuyucuların farklı deneyimler yaşayacağı kanaatindeyim. Her okuyucunun, belleğinde olan bir ya da birden çok evi hatırlayarak, benim o evleri gösterme biçimimle, izleyicinin kendi yaşamış olduğu mekanları hatırlayarak, belleklerimiz arasında bir bağ kuracağımız kanaatindeyim.

Fotoğrafların sıralaması ve kitabın kurgu ve tasarımının vesile olduğu boşluklu bir yapı mevcut denebilir. Bu boşluklu yapının asıl amacı, okuyucuyu boşluklara kendi belleğini koyarak, kitapla bir bütün halinde kendi tatilini yaratması. Benim tatilimi merak edenler için ise, kitabın içinde yer alan Pelin Derviş ile yaptığımız söyleşiyi okumaları yeterli olacaktır. Tabii ki söyleşide de kendilerine ait çokça benzerlik yaşayacaklarına eminim.

Tatil’in ilk oluşmaya başladığı andan beri benim için bir fotoğraf kitabıydı. Fotoğraf kitapları epeydir merak ettiğim, araştırdığım ve edinmeye çalıştığım bir medyum. İçinde fotoğraf olan her kitabın fotoğraf kitabı olmadığı kanaatindeyim ve fotoğraf kitabının ne olduğu ve nasıl olması gerektiği konusunda epeydir düşünüyor, uğraşıyorum. Ve, neredeyse Tatil’in konsept olarak oluşmaya başladığı andan beri, en iyi şekilde deneyimlenebileceği medyumun fotoğraf kitabı olacağını düşünüyordum. Tabii ki kurgulandığı takdirde güzel bir sergi de olabilir ancak benim yaşatmak istediğim deneyim bu değildi. Tüm fotoğrafların bir arada olduğu, istenildiğinde bakılan, istenildiğinde yerleri değiştirilip gerektiğinde de olduğu yerden çıkarılan fotoğrafların olduğu bir aile albümünün yarattığı samimiyet, sıcaklık ve özlemi barındırmalıydı. Ayrıca içindeki fotoğraflardan bağımsız olarak, hem tasarımın hem matbaa kalitesinin, Tatil’i ayrı bir yere taşıdığına inanıyorum.

Kitabın kapağında yer alan perde başta olmak üzere bazı objelere vurgu dikkat çekiyor. Bu noktada metaforik bazı anlamlar aranmalı mı? Bu objelerin fotoğrafları senin için neden önemli?

Kitabın içinde sıkça, çeşitli dokular ve nesneler görebilirsiniz. Bu aslında, benim babaannemi ve dedemi gösterme biçimim denebilir. Dedem hem mesleği hem de ilgi alanları gereği daha çok aletlerle, makinalarla ilgiliydi; kısacası kendi deyimiyle “teknik adam”dı. Babaannem ise benim için daha çok doku; şöyle ki, az kullanıldığı için her gidişte yıkanan halılar, havlular anımsıyorum, hepsinin de çok farklı hisleri var bende. Kendi yarattıkları mekanlarda da kendilerine ait öğeler hep doku ve nesne olarak ayrışmaktaydı. Perde ise hem doku hem nesne olarak ikisinin de birleştiği bir nesne/doku. Ayrıca, kitapta da hem boşluklu yapıyı kurgulamakta hem de mekan değişimlerinde perdenin önemli bir yeri var.

Mezunlarımız kitaba nasıl ulaşabilirler?

Online olarak http://www.pandora.com.tr/urun/tatil-holiday-onur-gurkan-tatil-kitabi/552878 adresinden kitaba ulaşabilirler.

İş ve özel hayatınızla ilgili paylaşmak istediğiniz güzel haberleri bu sayfalardan mezunlarımıza duyuracağız. Güzel haberlerinizi mezun@ku.edu.tr adresine bekliyoruz.